Stoppen met roken: minicursus WDH Nijmegen
 
MIS-SION
Minimale Interventie Strategie: Substitution by Inquiry Of Needs and goals

Oftewel: welke persoonlijke “MISSIE” heeft de patiënt met zijn rookgedrag?

Kernidee:
De patiënt denkt er met jou over na wat hij/zij zoekt in het roken en de patiënt onderzoekt vervolgens hoe hij/zij die wensen en doelen op een andere manier kan invullen of bereiken.

Kenmerken:
- methode voor 1 op1 contact in de spreekkamer;
- tijdsinvestering 1-3 dubbele afspraken;
- de arts/POH onthoudt slechts “3 lijstjes” als kapstok;
- de patiënt “werkt”, de begeleider coacht;
- methode werkt in de diepte en in de breedte.

Methode:
- voorafje: starten of niet starten: “shall we dance?”
- hoofdgerecht: lijst 1,2 en 3
- toetje: stopafspraak en follow-up

Hoofdgerecht: lijstjes:
Telkens één vraag en de patiënt beantwoordt die zo vaak mogelijk, brainstormend, onderzoekend; overlappingen zijn OK, halve of halfslachtige antwoorden zijn OK;
Wel: negatieve formuleringen omzetten in positieve (vb : “Ik rook om geen stress te hebben” wordt: “Ik rook om me te ontspannen” , of “…om mijn stress op te vangen”)

Lijst 1: waarom wil ik stoppen met roken?

Lijst 2: Waarom rook ik? Wat zoek ik in het roken?

Dit is het belangrijkste lijstje en vraagt zelfonderzoek van de patiënt, soms een beetje omdenken. Hier is belangrijk: het “niet” herformuleren en het “ja, maar” weglaten.

-antwoorden uit de praktijk:

• houvast, buitenkant, beeld van mezelf als cool
• (trouwe) vriend
• pauze
• lekker, mezelf verwennen
• doorbreken stilte
• beloning prestatie
• grens houden als mensen me leegzuigen
• verveling (=negatief! wordt:) invullen tijd
• ik doe wat ik wil
• opkomen tegen anderen (wordt:)  eigen ruimte innemen
• ik wil bijzonder zijn (in niet rokende omgeving)
• overgave, de dood is niet van mij
• helpt me als ik boos ben
  

Hoe langer de lijst hoe beter

Lijst 3 : hoe vervang ik mijn Needs and Goals van lijstje 2 op een andere manier?

Hierbij merk je dat de oplossingen soms praktisch en eenvoudig zijn, maar soms ook op zingevingsniveau. De patiënt zoekt en de begeleider denkt mee, vat samen, vertaalt.
Manier: neem een item van lijst 2 en zoek zoveel mogelijk alternatieven.

Voorbeelden uit bovenstaande lijst2:
Bij houvast, buitenkant, cool zijn: 
- mezelf uitdrukken in kleding (aktie: kledingkast opruimen), conditie en daardoor mooi lichaam opbouwen door sport, i.c. zwemmen.

Bij:“grens houden, als mensen me leeg zuigen”:
 - ommetje maken, direkt zijn, oefening uit mindfulness, naar Zutphen voor training.

Bij “helpt me bij boosheid”:
 - sporten, robbertje vechten met vriend, even rustig thee drinken.

Bij “pauze”:
drinken halen, even met collega´s kletsen; sinaasappel eten

Bij “overgave, de dood is niet van mij”:
vertrouwen vergroten in het leven; bij doorvragen: behoefte aan religie: concrete aktie: stiltemoment inbouwen.

Belangrijk hierbij is te onderkennen dat sommige vervangingen flauwer of slapper dan de sigaret. Dat is zo, opschrijven en verder zoeken.
Sommige oplossingen zijn te groot en niet meteen haalbaar: bijvoorbeeld bij “trouwe vriend”: bedenk dan samen een eerste stap in die richting.
En: vele items zijn te vervangen , maar “gewoonte en verslaving” niet; dat moet de patiënt zelf overwinnen, eventueel met hulpmiddelen.

Tips en trucs, do’s en don’ts:

- start NIET met MISsen: bij probleemdrinken (>14 E/wk vrouwen, > 21 E/wk mannen).
  Dan eerst alcohol aanpakken!
- deze methode werkt alleen als er enige vorm van reflectie is bij patiënt (en hulpverlener).
- let op intonatie bij het stellen van vragen over verslavingsgedrag. Probeer het eens uit,
  bijvoorbeeld bij de vraag: “Waarom rook je?” (spreek deze retorisch en onderzoekend uit).
- wat goed werkt is, terwijl de patiënt onderzoeker is van zijn eigen “rookintenties”, om dan
  als notulist op te treden;
- gebruik A4 formaat papier om aan te geven dat de lijst lang mag worden; elke lijst nieuw vel.
- patiënt zou mooi leeg opschrijfboek kunnen kopen om de waarde van eigen intenties vorm
  te geven.
- werk met de patiënt bv een aantal items  door in spreekkamer, en geef opdracht om thuis de
  items aan te vullen; geef bij meegebrachte lijstjes daar aandacht aan: zoek evt  “thema”.
- accepteer niet: “ja, het zit wel in mijn hoofd”: schrijven helpt.
- help om lijst 3 concreet te maken (denk aan Smartsysteem of aktiepunten in notulen).
- soms zitten de items vol paradoxen: blijf nieuwsgierig hoe het voor de patiënt in elkaar zit;
  paradoxen kunnen interessant zijn. Benoem, wat je opvalt. Argumenten en logica helpen
  niet. Spiegelen wel.
- bij feitelijk stoppen: beloningen-beleid. In het begin na elke dag stoppen: kleine attentie
  voor pt zelf. Ook hier weer concreet maken.